Toen ik The hydrogen sonata van Iain M. Banks las, heb ik dat expres zo langzaam mogelijk gedaan. De beste man is niet meer onder ons en zijn laatste Culture-boek zal (in ieder geval van zijn hand) het laatste blijven.
Sindsdien heb ik niet de illusie, maar wel de hoop gehad dat een nieuwe schrijver zich zou aandienen die Culture-achtig werk zou produceren: harde, geloofwaardige scifi met een boeiend verhaal. Zo is het waarschijnlijk dat als de mensheid overleeft, we ons zullen uitbreiden naar andere planeten en dat doen met ruimteschepen. Omdat de singulariteit nakende is, zullen we zien dat ons karakter en intellect niet noodzakelijk verbonden zal blijven met ons lichaam, hoewel dat waarschijnlijk minder vanzelfsprekend is dan het lijkt. De vraag zal zich opdringen wat het precies betekent om mens te zijn, en hoe erg het is als we niet aan die definitie voldoen.
Andrew Bannister is het daarin eens met Banks, en gaat ervan uit dat zijn lezers die visie delen. Beiden verwachten van hun lezers een zekere wetenschappelijke basiskennis: ze nemen je niet aan de hand mee om alles uit te leggen.
Tegelijkertijd weet Bannister een boeiend en herkenbaar verhaal te brengen en ook dat deelt hij met Banks.
Maar let op: beoordeel Bannister op zijn merites en zeker niet op de gelijkenis van zijn werk met Banks. Bannister heeft andere kwaliteiten en het zou zonde zijn om die niet mee te nemen terwijl je hem wel afrekent op kwaliteiten die hij niet heeft.
Wat je in de Spin niet zal vinden zijn ROUs of GSV’s. Geen overkoepelende AI die alles bestuurt, geen Contact. Wat je er wél vindt, zijn enorme tijdspannes, humor, list en bedrog op hoog niveau, zoete wraak, gruwelijkheden en bizarre kosmische schalen.
De Spin zelf is daar een voorbeeld van: het is een melkwegstelsel dat door een oud ras is geconstrueerd, mogelijk als speeltuin, mogelijk als statement, mogelijk als iets anders – maar wie zal het zeggen? De inwoners van de Spin hebben het gekoloniseerd en konkelen onderling over macht.
Een van de winnaars van die strijd is Viklun Haas: hij bezit de halve Spin. Zijn dochter, Fleare Haas, heeft zich aangesloten bij de opstandelingen tegen zijn imperium, Society Otherwise. En daarmee brengt Bannister de enorme tijds- en ruimteschalen direct terug naar een herkenbaar formaat.
Het boek neemt de tijd om het verhaal neer te zetten, waarbij we inzicht krijgen in de motieven en achtergronden van de karakters, en zonder infodumperig te worden veel over de Spin te weten komen.
Advies: lezen als je The Culture waardeert, maar let op dat je Creation Machine beoordeelt op zijn eigen kwaliteiten.