Een geweldige debuutroman van Mary Doria Russell. Eloquent geschreven met zeer goed uitgebouwde, levensechte karakters, weinig conflict (ook wel eens fijn voor de verandering) en een aangename verhaalstructuur: eigenlijk vertelt ze het verhaal van de jezuïetische priester Emilio Sandoz die na zijn halfdode terugkomst op Aarde beschuldigd wordt van prostitutie en moord. Omdat deze daden op een andere planeet zouden hebben plaatsgevonden, wordt hij niet strafrechtelijk vervolgd maar zijn broeder-jezuïeten willen graag weten wat er precies gebeurd is, want de beschuldigingen geven niet bepaald glans aan hun orde.
Afwisselend zijn er flashbacks naar de reis en hoofdstukken in het heden (~2060) en de schrijfster gebruikt deze twee verhaallijnen vakkundig om de spanningsboog vast te houden tot bijna het laatste moment.
Ondertussen komen er kwesties van moraal, religie, antropologie en linguïstiek aan de orde. Ik vind het jammer dat ze het religieuze aspect aan buitenaards leven niet wat verder uitwerkt maar dat is misschien een apart boek waard.
Had ik al gezegd dat de karakters zeer goed uitgebouwd zijn?
Het boek bevat verschillende lagen en verschillende boodschappen (die geen van alle echt belerend zijn) die doorlopen in de echte wereld. Als Sandoz zich bijvoorbeeld afvraagt wat voor God hem zulke ironische avonturen laat beleven, zou je kunnen antwoorden dat dat de schrijfster is. Je kan je dan afvragen wie je eigen verhaal schrijft.
In de traditie van Ursula K. LeGuin heeft Russell hier een fraai staaltje feministische scifi geproduceerd. De Jezuïeten in het verhaal leven celibatair. De mannen en vrouwen zijn even sterk van karakter en spelen beide cruciale rollen. Ik weet overigens niet hoe Russell over mannen denkt maar van een mannelijke hoofdpersoon worden zijn handen dusdanig toegetakeld dat hij ze niet meer kan gebruiken. Je zou ook kunnen stellen dat de opgevoerde buitenaarde wezens symbool staan voor verschillende Aardse groepen. Er zijn andere feministische sociologische elementen in het verhaal, ook weer in verschillende lagen, maar die zijn moeilijk toe te lichten zonder te veel te verklappen.
Is er ook nog wat mis met The Sparrow? Zeker. Hoe goed het boek schrijfstijltechnisch ook in elkaar zit, er zijn ongeloofwaardige en naïeve plotwendingen die niet passen in de stijl van de karakters en de aanpak van de hele onderneming van de ruimtereis is veel te gemakkelijk – hoewel de hoofdpersonen dat soms zien als een teken van God. Tsja. Op zich maakt dat niet heel veel uit want het boek blijft spannend, goed geschreven en Russell heeft krediet, dit is immers haar debuutroman. Ik heb ongeloofwaardiger science fiction gelezen. Maar er is ruimte voor verbetering.
De elementen filosofie, drama, wetenschapsspeculatie en actie zijn in The Sparrow redelijk in balans. Het is dus niet zo dat je vierhonderd bladzijden theologie voor je kiezen krijgt. Deze elementen zijn allemaal functioneel en vullen elkaar aan. Het is één geheel en zit goed doordacht in elkaar.
Er is een deel 2 (Children of God) en dat staat ook op mijn lijst, maar ik moet eerst even bijkomen van deel 1.
Advies: lezen, maar zorg voor lichtere lectuur voor vóór- en achteraf.